برخی خوانندگان مقاله های انتخابات از اینجانب خواسته اند، تفاوت های دو حزب جمهموری خواه و دموکراتِ آمریکارا با شرح بیشتری بنویسم! آمریکا به عنوان یک نمونه بود و گرنه می توان از دو حزب کارگر) تاسیس ۱۹۰۰) و محافظه کار(تاسیس ۱۸۳۴) در انگلستان و یا حزب کنگره ( سال تاسیس ۱۸۸۵) و حزب مردم ب جی پی ( تاسیس ۱۹۸۰) نام برد. و دقیقا تفاوت های این احزاب را شناسایی کرد.
تاریخ فعالیت احزاب در هر سه کشور هند و آمریکا و انگلستان، به روشنی نشان می دهد، چگونه این کشور ها در حفظ و حراست از تجربه سیاسی خویش کوشیده اند. به عبارت دیگر ما در این کشور ها شاهد انباشت تجربه سیاسی و بهره برداری از ان هستیم. چنان که شاهد انباشت سرمایه و ثروت ، دانش و فنّ هم هستیم.
در کتاب های درسی روزگار کودکی ما، مثنوی سرودهٔ ملک الشعراء بهار در کتاب فارسی مان بود. آن مثنوی را بایست همیشه خواند، و به اصطلاح آویزهٔ گوش کرد!
شاه انوشیروان به موسم دی
رفت بیرون ز شهر بهر شکار
در سر راه دید مزرعه‌ای
که در آن بود مردم بسیار
اندر آن دشت پیرمردی دید
که گذشته است عمر او ز نود
دانهٔ جوز در زمین می‌کاشت
که به فصل بهار سبز شود
گفت کسری به پیرمرد حریص
که: «چرا حرص می‌زنی چندین؟
پایهای تو بر لب گور است
تو کنون جوز می‌کنی به زمین
جوز ده سال عمر می‌خواهد
که قوی گردد و به بار آید
تو که بعد از دو روز خواهی مرد
گردکان کشتنت چه کار آید؟»
مرد دهقان به شاه کسری گفت:
« مردم از کاشتن زیان نبرند
دگران کاشتند و ما خوردیم
ما بکاریم و دیگران بخورند»
دو نگاه شاه و پیرمرد دهقان در برابر هم است. شاه نگاهی کوتاه مدت دارد و دهقان نگاهی دراز مدت. شاید بهتر از همه دکتر همایون کاتوزیان این مشخصهٔ کوتاه بودن و کلنگی بودن رویکرد سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی ما را تفسیر کرده است. نگاهی به تاریخ احزاب در کشور ما، در واقع بررسی اسناد خط مشی کوتاه مدت در سیاست و فرهنگ ماست.
